چابهار

شهر بندري چابهار با مساحتي قريب به 17150 كيلومتر مربع و جمعيتي بالغ بر 220 هزار نفر در استان سيستان و بلوچستان و جنوبي ترين نقطه شرق كشور، در مجاورت درياي عمان در نزديكترين فاصله با آبهاي آزاد جهان يعني اقيانوس هند قرار گرفته و تنها بندر اقيانوسي ايران است. موقعيت خليج در اين بندر و همچنين وجود آبهاي عميق و بريدگيهاي طبيعي، فضايي مناسب را براي اسكله هاي با عمق زياد و مختصات لنگرگاهي مطلوب جهت پهلوگيري كشتي هاي عظيم اقيانوس پيما فراهم ساخته به طوري كه اين بندر از قابليت تبديل شدن به مگاپورت برخوردار ميباشد.

به بيان ديگر چابهار دروازه ترانزيت شرق ايران و يك منطقه استراتژيك براي توسعه صنعت ترانزيت محسوب ميشود. اين ويژگي ممتاز در ديگر مناطق ساحلي جنوب ايران و حتي كشورهاي حاشيه خليج فارس ديده نميشود.

بنابراين بسيار حائز اهميت است كه موقعيت جغرافيايي ايران و جنوب شرق كشور به ويژه بندر چابهار را از منظر منافع ملي نگريسته تا در گستره مبادلات تجاري با استفاده از استعدادهاي طبيعي منطقه و پتانسيل ايجاد شده توسط سازمان منطقه آزاد چابهار، ارتباطات اقتصادي با كشورهاي همسايه و نيز كشورهاي آسياي ميانه را تقويت نموده و در نهايت اهداف عاليه اي چون محروميت زدايي، عمران و آباداني، رشد و توسعه اقتصادي، حضور در بازارهاي جهاني، ايجاد اشتغال مولد، صادرات محصولات صنعتي و ارائه خدمات عمومي (ماده يك قانون چگونگي اداره مناطق آزاد تجاري – صنعتي ايران) را محقق سازيم.

شهر زيباي بندري چابهار درمنتهي اليه جنوب شرقي کشور ايران قرار دارد و تنها شهر بندري ايران است که به آبهاي اقيانوسي متصل است . خليج چابهار، بزرگترين خليج ايران در حاشيه سواحل درياي عمان به شمار مي‌رود و نزديكترين آبراه به اقيانوس هند است. منطقه چابهار یک ششم مرزهای دریایی جنوبی کشور را به خود اختصاص داده است . وجود بریدگی های طبیعی و سواحل مناسب، قرارگاه مناسبی را برای پهلوگیری کشتی های مختلف به وجود آورده است. هم اکنون، بندر شهید بهشتی با 14 پست اسکله نصب سریع جمعا حدود 2 میلیون تن ظرفیت دارد و بندر شهید کلانتری نیز با 4 پست اسکله، ظرفیتی در حدود 200 هزارتن را داراست. مساحت منطقه آزاد چابهار، چهارده هکتار است که ده هکتار از آن به پروژه هاي صنعتي اختصاص يافته و بقيه منطقه نيز براي صنايع گردشگري و بازرگاني در نظر گرفته شده است. منطقه آزاد چابهار براي ترانزيت کالا، تجارت منطقه اي، بارگيري و تخليه محموله هاي سنگين دريايي،و انتقال فراورده هاي نفتي و گازي به کشورهاي مجاور ازقبيل عمان، هند و پاکستان طراحي شده است.

موقعيت چابهار در ترانزيت بين المللي كالا

بر اساس اعلام نظر محققان سازمان ملل در زمينه حمل و نقل بين المللي، حدود نيمي از حمل و نقل جهان، ميان خاوردور با ساير نقاط دنيا انجام ميشود.
از مجموع سه كريدور حمل و نقل جهاني كه كارشناسان سازمان ملل براي اين امر پيش بيني كرده اند، دو كريدور از ايران مي گذرد و چابهار جنوبي ترين نقطه كريدور شرقي – غربي جهان ميباشد. اين كريدور از «دروازه ابريشم» در چين آغاز ميشود و قلب اقتصاد اين كشور يعني استان كانتون را تغذيه كرده و به سرزمين آسياي جنوب شرقي ميپيوندد و پس از طي اين مسير وارد هندوستان شده و با پوشش مهمترين شهرهاي اين ناحيه مانند كلكته، ناكپور، جايپور، حصيرآباد، كراچي و بن قاسم به چابهار ميرسد.
بنا به نظر كارشناسان بندر چابهار، محل تلاقي دو كريدور ترانزيتي مهم جهان به نامهاي شمال – جنوب و شرق – غرب قرار گرفته است كه اين امر از مهمترين مزيت هاي محور شرق كشور مي باشد.
موقعیت دریائی-بندرگاهی منطقه چابهار علاوه بر نقش بسیار مهم در امر تجارت و واردات و صادرات ایران می تواند نقش ویژه ای در ترانزیت کالا برای افغانستان و آسیای میانه فراهم آورد .عبور جاده ترانزیتی ترکیه- پاکستان ملقب به جاده سنتو نیز مکمل ویژگی بندرگاه های منطقه آزاد چابهار است. منطقه آزاد چابهار به علت استقرار در مدخل دریای عمان و دسترسی به اقیانوس هند، یک موقعیت سرآغازی نسبت به نقاط داخلی کشور دارد.

منطقه آزاد چابهار

منطقه آزاد  تجاري-صنعتي چابهار در سال 1370 بدون برخورداري از قانوني مشخص فعاليت خود را آغاز و طبق تصويب نامه شماره 18808/ت28574ه مورخه 10/4/82 هيئت وزيران بنادر شهيد بهشتي و شهيد کلانتري نيز به اين منطقه ملحق شدند. رسالت و ماموريت چابهار ترانزيت کالا، تجارت منطقه اي و مبدل شدن به بارانداز کالاها و مواد اوليه منطقه اي است.
وسعت محدوده منطقه آزاد چابهار 14 هزار هکتاراست. درجه حرات هوا بين 8 و 41 درجه سانتيگراد در نوسان است. فاصله زميني  منطقه آزاد چابهار تا تهران 2286،زاهدان731، مشهد 1540 و سرخس در مرکز ترکمنستان 1860 کيلومتر است.
اين منطقه با مساحت 140 کيلومتر مربع مشرف بر درياي عمان و متصل به سرزمين اصلي است .اين منطقه ايمن ترين، کوتاهترين و ارزانترين محل ارتباط ترانزيت و حمل مجدد کالا از آبهاي بين المللي به آسياي ميانه و قفقاز است. در اين منطقه تمامي فعاليت هاي صنعتي و بخصوص صنايع غذايي دريايي و از جمله پرورش و تکثير لابستر و ميگو فعاليتي ثمربخش و پايدار خواهد بود. يک سردخانه 5 هزار تني آماده ارائه خدمات ذخيره سازي سردخانه اي و نگهداري به فعاليت هايي نظير صنايع مواد غذايي دريايي است.

معرفی منطقه

چابهار درمنتهي اليه جنوب شرقي کشور جمهوري اسلامي يران قرار دارد و تنها شهر بندري ايران است که به آبهي اقيانوسي متصل است . خليج چابهار با بريدگي طبيعي و استثنايي خود، بزرگترين خليج ايران در حاشيه سواحل درياي عمان به شمار مي‌رود و نزديكترين آبراه به اقيانوس هند است.
اين بندر با 11 كيلومترمربع مساحت، هم عرض جغرافيايي بندر ميامي در شبه جزيره فلوريداي آمريكا است و داراي شرايط آب و هوايي دقيقاً مشابه بندر ميامي است. چابهار در 2286 كيلومتري تهران قرار گرفته است . فاصله آن تا زاهدان 721 كيلومتر و تا بندر كراچي 900 كيلومتر است.
اين بندر از خوش آب و هواترين بنادر جنوبي ايران به شمار مي‌‍رود. قرار گرفتن در مسير بادهاي موسمي شبه قاره هند موسوم به” مونسون ” در تابستان چابهار را به خنك ترين و در زمستان آن را به گرم‌ترين بندر جنوبي كشور تبديل كرده است. ميانگين درجه حرارت بندر چابهار 27 درجه سانتي گراد مي‌باشد. بنابراين هميشه از آب و هوايي معتدل برخوردار است و از اين نظر يکي از خوش آب و هوا ترين بنادر جنوبي ايران به حساب مي آيد. بطور كلي آب و هواي چابهار داراي حداقل تغييرات در فصول چهارگانه سال است و درجة رطوبت فقط در دو ماه از سال (ارديبهشت و خرداد) بالا مي‌رود. هواي شهر چابهار در تابستان از تهران خنک تر است. ميانگين بارندگي ساليانه در اين شهرستان 105 ميلي متر ثبت شده است که 64 درصد آن مربوط ميشود به ماه هاي دي ، بهمن و اسفند. حد اکثر رطوبت ثبت شده 67 درصد وحد اقل آن 54 درصد مي باشد. در قديم به اين منطقه نام چهار بهار اطلاق مي شد كه رفته رفته به چابهار تبديل شده است. يكسان بودن و تغييرات اندك آب و هوايي در چهارفصل سال علت اصلي اين نامگذاري بوده است.
خليج چابهار, اسکله تيس و رمين , تالاب ليپار، رشته ارتفاعات فرسايش يافته (bad land)، اسكله و موج شكن بريس، خليج گواتر، جنگلهاي حرا (مانگرو)، پديده گل افشان ( Mud Volcano) ، روستاي قديمي تيس, درختان كهنسال انجير معابد ، نسيم ملايم و فرح بخش دريا ، سواحل زيباي صخره‌اي و ماسه‌اي، درياي نيلگون با تنوع زيستي کم نظير، ارتفاعات زيبا و ديدني , طلوع وغروب آفتاب در دريا و محصولات گرمسيري متنوع از مهمترين جاذبه‌هاي طبيعي و گردشگري چابهار محسوب ميگردد.
همچنين بندر چابهار داراي دو بندر بزرگ مي باشد . بندر شهيد کلانتري و شهيد بهشتي با ظرفيت تخليه 25 و40 هزار تن کالا مخصوص بارگيري کشتي هاي باري و کشتي هاي کانتينر بر هستند ,که پهلوگيري ,بارگيري و تخليه کشتي ها و فعاليت کارکنان و باربران و غيره در اسکله ها ديدني است.
اکثريت جمعيت بومي چابهاررا مردم بلوچ تشکيل داده اند. زبان رسمي اين منطقه فارسي مي باشد ولي مردم محلي به زبان بلوچي که از خانواده زبانهای ایرانی مشتق شده است، تکلم ميکنند. علاوه بر دانشگاه بين المللي، از ديگر مراکز علمي که در شهر ساحلي چابهار واقع شده مرکز آموزش عالي دريا نوردي و علوم دريايي است.

شرایط آب و هوایی منطقه آزاد چابهار

بطور كلي بندر چابهار در منطقه ای واقع شده است كه داراي تابستانهاي گرم و مرطوب و زمستانهاي معتدل مي باشد و از نظر اقليمي بعلت بارندگي ناچيز جزء مناطق خشك محسوب مي شود همچنين عدم وجود روزهاي يخبندان و كمي بارندگي از ويژگيهاي مهم آب و هوايي اين منطقه محسوب مي شود . چابهار بعلت وضعيت جغرافيايي خاص ، داراي ساعات آفتابي بسيار زيادي در طول سال مي باشد كه از اين لحاظ بر روي كره زمين كم نظير مي باشد .
شهرستان چابهار دارای اقلیم بیابانی گرم و خشک می باشد . میانگین بارش سالانه در این شهرستان 2/114میلی متر و متوسط دمای آن در سال  از8/40 + الی 8/9+ درجه سانتی گراد در تغییر است .